Onenigheid tussen aandeelhouders: roulette of shoot-out is ook een oplossing

Een samenwerking in een onderneming wordt vaak met de beste intenties gestart. Helaas zien wij regelmatig dat na verloop van tijd een verschil van mening ontstaat tussen de aandeelhouders. Vaak op strategisch niveau, over de koers die de onderneming moet varen. Maar soms ook op emotioneel niveau, indien de samenwerking toch lastiger blijkt. Wanneer men hierover niet onderling tot een besluit komt, ontstaat er een impasse binnen het management. Een langdurige impasse kan de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen.

Indien andere oplossingen niet (tijdig) worden gevonden, zal een van de aandeelhouders zijn aandelen willen (dan wel moeten) verkopen. De aandelen worden dan verkocht aan de andere aandeelhouder, of er wordt gezocht naar een externe overnamekandidaat. Hoe bepaalt men in dat geval wie er moet vertrekken? En hoe bepaalt men de waarde / prijs van de betreffende aandelen?

Er zijn regelingen mogelijk om een dreigende patstelling te voorkomen. Daarmee is bovendien een gang naar de rechter vermijdbaar. Dergelijke regelingen kunnen worden opgenomen in de statuten of in een aandeelhoudersovereenkomst. Wij bespreken hier verschillende zogenoemde shoot-out bepalingen.

De shoot-out bepaling

Een shoot-out bepaling is een contractuele of statutaire regeling ter beslechting van een impasse tussen aandeelhouders. Door deze regeling vindt een overdracht van de aandelen plaats van de ene naar de andere aandeelhouder. Op voorhand staat niet vast welke van de aandeelhouders zijn aandelen aan de andere verkoopt en levert. Het is een bepaling die met name relevant is wanneer de betrokken aandeelhouders in beginsel elk in staat zijn het belang van de ander over te nemen en de onderneming voor te zetten.

Er zijn meerdere shoot-out varianten:

  • Texas Shoot-out
  • Mexican Shoot-out
  • Dutch Auction
  • Russian Roulette
  • Fairest Sealed Bid.

Waarom een shoot-out?

Shoot-out clausules leiden tot een betrekkelijk snelle uitkomst en doorbreken impasses, dit in tegenstelling tot een aantal andere en wellicht meer gebruikelijke regelingen. Dat op voorhand niet vaststaat wie de shoot-out wint of verliest, leidt ertoe dat er een drempel ontstaat voor het inroepen van de regeling. Indien de kans bestaat dat je als aandeelhouder moet blijven of juist moet vertrekken, hebben partijen over het algemeen meer bereidheid om er zonder shoot-out uit te komen. Er wordt dan eerder gekozen voor overleg of voor bijvoorbeeld mediation, waardoor de regelingen ook een bemiddelend karakter kennen.

Texas Shoot-out

Kort samengevat: A biedt op de aandelen van B. Indien B dit bod verwerpt, dan moet hij aan A een hoger bod doen op de aandelen. Indien A dit bod vervolgens verwerpt, dan moet hij op zijn beurt aan B een hoger bod doen. Dit gaat door totdat een partij een bod accepteert en bereid is tot verkoop tegen de laatst geboden prijs.

Een voordeel van deze regeling is dat deze altijd en relatief snel tot een oplossing leidt. Een belangrijk nadeel is dat het resultaat kan zijn dat een van de partners onbedoeld eigenaar wordt van de onderneming, slechts omdat hij de aanvankelijk geboden prijs te laag vond. De regeling is eigenlijk alleen bruikbaar wanneer beide partijen daadwerkelijk de intentie hebben tot voortzetting van hun aandeelhouderschap.

Mexican Shoot-out of Dutch Auction

Kort samengevat: A en B maken aan een derde bekend tegen welke prijs hij of zij bereid zijn de aandelen van de andere partij te kopen. De partij met het laagste bod moet vervolgens de aandelen overdragen aan de hoogste bieder voor de prijs die die hoogste bieder heeft geboden.

Een variant van de regeling is bruikbaar bij meerdere aandeelhouders. Een voordeel van deze regeling is dat deze nog sneller is dan de Texas shoot-out.

Russian Roulette

Kort samengevat: Een partij biedt de aandelen aan voor een door haar te noemen prijs. Als de andere partij niet voor die prijs wil kopen dan zal de ander tegen die prijs aankopen (Sell-Buy-variant). De Buy-Sell variant stelt het omgekeerde: een bod op de aandelen van de ander waarbij de ander, als die daarvoor niet wil verkopen, tegen die prijs moet kopen.

Fairest sealed bid

Kort samengevat: Een onafhankelijke deskundige (bij voorkeur een register valuator), stelt een faire prijs voor het aangeboden pakket aandelen vast. Deze prijs wordt niet kenbaar gemaakt aan de partijen. De partijen die willen kopen doen naar eigen inzicht een bieding aan de andere partij. De deskundige stelt vast welke bieding het dichtst bij zijn berekende prijs ligt. De partij wiens bieding het dichtste bij de door de deskundige vastgestelde prijs ligt (en die dus het meest faire bod heeft gedaan), koopt de aandelen van de andere aandeelhouder voor de door hem genoemde prijs.

Deze methode is ook toepasbaar wanneer er bij bijvoorbeeld drie aandeelhouders vermeden moet worden dat de resterende twee in een 50/50-situatie terecht komen.

Regel het bijtijds

Eén van de belangrijkste adviezen is om exit-regelingen tussen aandeelhouders vast te leggen op het moment dat er nog niet sprake is van een geschil. Daarbij is van belang dat partijen kennis hebben van de verschillende varianten en van de risico’s daarvan, zodat kan worden voorkomen dat van de regelingen misbruik gemaakt wordt door uit te kopen tegen onredelijke condities.

Sman Business Value is regelmatig betrokken bij uitkoopsituaties, en beschikt over uitgebreide kennis en ervaring op dit vlak.




Arjen Sparrius

Geschreven door Arjen Sparrius

Indien u meer informatie wilt over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Arjen Sparrius. Hij is bereikbaar via e-mail en +31 (0)20 3338630.

Arjen Sparrius (1962) studeerde bedrijfskunde aan de Technische Universiteit Eindhoven. In 2005 werd hij Register Valuator. Als partner bij Sman Business Value is hij regelmatig betrokken bij waarderingsvraagstukken en bedrijfsovernames.
Meer over Arjen Sparrius >