Sman Business Value Blog

Continuïteit onderneming bij echtscheiding

Afgelopen jaar waren wij als gerechtelijk deskundige betrokken bij een ingewikkelde echtscheidingsprocedure. De voormalige echtelieden waren gezamenlijk eigenaar van een flinke industriële onderneming. Complicerende factor in dit geschil was de omstandigheid dat de onderneming reeds vele jaren geleden geïnvesteerd had in een perceel grond met het doel daarop een majeure uitbreiding en gedeeltelijke verplaatsing van haar bedrijfsactiviteiten te realiseren. Om uiteenlopende redenen was deze uitbreidingsinvestering (behoudens de aanschaf van de grond) op peildatum echter nog niet gerealiseerd. De onderneming had in de tussenliggende periode echter wel ‘gespaard’ voor deze investering, en beschikte op peildatum over aanzienlijke liquide middelen. De ‘uit te kopen’ echtgenote betwistte echter het investeringsvoornemen, alsmede de noodzaak daarvan. Zij was van oordeel dat de liquiditeiten konden worden uitgekeerd.

In het kader van deze echtscheiding beveelt de rechtbank een onderzoek ter beantwoording van een aantal vragen. Dit betreft niet slechts de vaststelling van de waarde van de betreffende onderneming per peildatum. De rechtbank wenst ook antwoord op de vraag welk bedrag er onttrokken kan worden aan de onderneming, zonder dat de bedrijfsvoering op korte en lange termijn in gevaar komt en waarbij de continuïteit is gewaarborgd. Daarbij wenst de rechtbank ook antwoord op de vraag welke gevolgen een eventuele bedrijfsverhuizing zou hebben, ook voor de beoordeling van de liquiditeit die onttrokken kon worden aan de onderneming.

Analyse

Ons onderzoek richt zich in belangrijke mate op het beweerdelijke investeringsvoornemen. Tijdens een tweetal bedrijfsbezoeken, in aanwezigheid van adviseurs van alle partijen, wordt inzichtelijk wat de huidige staat van de bedrijfshuisvesting (en operatie) is, en welke plannen de ondernemer heeft. In ons onderzoek toetsen wij enerzijds op de redenen voor de bedrijfsverhuizing, maar anderzijds ook op de redenen voor de ontstane vertraging in de uitvoering daarvan. Verder beoordelen wij de uitvoerbaarheid van de plannen, de financiering daarvan alsmede de verwachte effecten van de investering op de bedrijfsvoering.

Op grond van de verkregen toelichting komen wij tot het oordeel dat de onderneming per peildatum daadwerkelijk het concrete voornemen had om te komen tot een bedrijfsverplaatsing/uitbreiding. Wij onderschrijven de door de directie aangegeven redenen (en noodzaak) hiervoor. Wij constateren voorts dat de ondernemer gedurende een lange voorliggende periode consistent de vereiste stappen heeft gezet en de plannen steeds verder heeft ontwikkeld (en periodiek ook bijgesteld). Dit is vastgesteld aan de hand van een gedetailleerde tijdlijn waarbij alle genomen stappen ten aanzien van het investeringsprogramma zijn aangegeven (met data, en onderbouwd met onderliggende documentatie zoals offertes, correspondentie, tekeningen, films van machines en logistieke systemen, et cetera.). In het door ons opgestelde waarderingsscenario wordt daarom uitgegaan van dit investeringsprogramma.

Onttrekking van liquiditeiten aan onderneming

Op basis van een geldstroomanalyse, rekening houdend met de geoffreerde bankfinanciering ten behoeve van het investeringsprogramma, kan worden vastgesteld welke liquiditeiten aan de onderneming kunnen worden onttrokken (en in welke periode), zonder de continuïteit in gevaar te brengen. Dat levert een antwoord op de door de rechtbank gestelde vraag.

Vennootschappelijk belang

Bij een echtscheiding worden de bezittingen van de echtelieden in principe in de verdeling/verrekening betrokken tegen hun waarde in het economische verkeer. Dit betreft evenwel geen ‘waarde’, maar de veronderstelde prijs die op de meest geschikte wijze en na beste voorbereiding door de meestbiedende gegadigde voor de onderneming zou worden geboden. Dit impliceert dat de onderneming voor de hoogst mogelijke prijs in de verdeling wordt betrokken.

De rechter heeft echter een grote mate van vrijheid om deze prijs vast te stellen. Daarbij dient de rechter ook rekening te houden met het vennootschappelijk belang, waaronder de belangen van werknemers en de belangen van crediteuren. Het vennootschappelijk belang brengt eveneens met zich mede dat rekening dient te worden gehouden met investeringen van de vennootschap om de continuïteit van de onderneming in de toekomst te waarborgen.

Indien een ondernemer (m/v) diens vermogen hoofdzakelijk in de onderneming heeft zitten, zal bij echtscheiding de afrekening over dit deel van het vermogen doorgaans  grotendeels uit de onderneming moeten komen. Dit kan de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen. Het kan ook impliceren, afhankelijk van de vast te stellen prijs, dat de onderneming bepaalde investeringen niet langer zal kunnen realiseren, hetgeen impact zou kunnen hebben op het groeiperspectief. Prijs en waarde zouden dan communicerende vaten worden.

Terug naar de casus

Hoe liep het af in de onderhavige procedure? Na het uitbrengen van het definitieve deskundigenadvies zijn partijen in onderling overleg getreden. Na een weerbarstig proces hebben zij uiteindelijk een vaststellingsovereenkomst gesloten. Daarmee werd voorkomen dat op de uitspraak door de rechtbank nog lange vervolgprocedures zouden volgen.

Wij begrepen van de adviseurs van partijen dat zonder ons rapport en het daarmee gezette ‘piketpaaltje’, partijen niet tot een vergelijk waren gekomen. Voor ons als deskundigen zou het vanzelfsprekend interessant zijn geweest te weten welke gerechtelijke uitspraak gedaan zou zijn in deze casus.

Geschreven door Guido Rooijackers

Indien u meer informatie wilt over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Guido Rooijackers. Hij is bereikbaar via e-mail en +31 (0)20 3338630.

Guido Rooijackers (1970) is financiële bedrijfseconoom, register controller en register valuator. Guido Rooijackers treedt veelvuldig op als (gerechtelijk) deskundige op het gebied van ondernemingswaardering en economische schadebepaling, onder andere voor de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam.
Meer over Guido Rooijackers >