Sman Business Value Blog

Schade-uitkering: een lot uit de loterij?

In 2015 bepaalde de Hoge Raad dat de Staatsloterij zich in de periode 2000 tot 2008 aan misleiding schuldig gemaakt heeft. De loterij deed misleidende uitspraken over winstkansen. Zo meldde de Staatsloterij destijds niet dat ook onverkochte loten aan de trekkingen meededen. Benadeelde spelers in deze loterij verenigden zich, onder andere in de Stichting Loterijverlies.nl. Deze stichting claimde in november 2015 een schade van € 377 miljoen bij de Staatsloterij.

Recentelijk, in april 2017, bereikte de Staatsloterij een akkoord omtrent een oplossing met een andere stichting, te weten de Stichting Staatsloterijschadeclaim. Het bereikte akkoord staat open voor iedereen die in de betreffende periode meespeelde, ongeacht of iemand is aangesloten bij een claimstichting. Het akkoord voorziet in een vergoeding van € 40 voor alle deelnemers van deze stichting en deelname aan een eenmalige bijzondere trekking voor alle spelers van toen. Het prijzengeld in deze trekking bedraagt € 13,5 miljoen (en ja: dit keer worden alle prijzen gegarandeerd uitgekeerd). De totale kosten van deze regeling, waaronder het prijzengeld, worden geraamd op ruim € 30 miljoen.

Vanuit onze beroepsdeformatie zijn wij natuurlijk nieuwsgierig of met deze regeling recht wordt gedaan aan de schade die door de betrokken spelers geleden is. Daarover kan verschillend gedacht worden.

Differenz-hypothese

Geleden schade wordt benaderd vanuit de Differenz-hypothese. De situatie die zich in werkelijkheid heeft voorgedaan (de Ist-positie), wordt daarbij vergeleken met de situatie waarin de schadeveroorzakende gebeurtenis niet heeft plaatsgevonden (de Soll-positie).

In het algemeen geldt dat deelnemers aan een loterij een lot kopen waarvan bij eenieder bekend is dat de verwachte uitkering daarop (beduidend) minder dan de koopprijs van het lot bedraagt. Dat is per definitie zo: van de totale inleg wordt immers maar een deel uitgekeerd. De bedrijfseconoom zou redeneren: de verwachte contante waarde van deze investeringsbeslissing is negatief. Dat is de Ist-positie.

De Soll-positie is lastiger te duiden. Wat zou een speler gedaan hebben, indien destijds bekend was geweest dat de winstkansen in de Staatsloterij kleiner waren dan aanvankelijk gedacht? Oftewel: hoe zou de speler geacteerd hebben indien de Staatsloterij niet misleidend maar juist transparant zou hebben gecommuniceerd? De speler staat in dat geval voor de volgende keuze:

• De speler, hevig teleurgesteld in de matige winstkansen in de Staatsloterij, zou geheel hebben afgezien van het meespelen in deze loterij, en überhaupt in welke andere loterij dan ook. Bedrijfseconomisch is dat een uiterst verstandige beslissing. De speler zou zich dan de kosten van het lot hebben bespaard (en de minieme kans op een hoofdprijs hebben opgegeven). In schadetermen levert deze insteek voor de speler daarentegen de grootste schade op. De claim van Stichting Loterijverlies.nl van €377 miljoen is op deze benadering gebaseerd (zij claimde voor haar achterban een vergoeding van de nominale waarde van de in de relevante periode gekochte loten).
• Dezelfde speler, ditmaal echter intrinsiek gedreven door onbedwingbare zucht naar spanning en spelplezier, kan daarentegen ook op zoek gaan naar een andere loterij met eerlijke (betere) winstkansen en koopt vervolgens daar zijn lot. Echter, ook de contante waarde van deze alternatieve investeringsbeslissing is negatief, zij het waarschijnlijk ‘ietsje’ minder negatief dan het meespelen in de Staatsloterij. De schade is dan het verschil in netto rendement (verwachte opbrengst minus koopprijs lot) bij het meespelen in de Staatsloterij versus de betere loterij. Gelet op de te verwaarlozen winstkansen (op een hoofdprijs), zal deze schadebenadering vermoedelijk niet tot een riante uitkering leiden.

Kosten

De kosten voor de Staatsloterij van de thans getroffen regeling (€30 miljoen) zijn een fractie van de door de Staatsloterij in de schadeperiode opgehaalde inleggelden. Het lijkt er aldus sterk op dat de insteek van de tweede schadebenadering dominant is geweest in het bereikte onderhandelingsresultaat en de analyse van dit vraagstuk.

Nog een andere benadering is abstraherend van het spelgedrag van de spelers: de schade bestaat uit het prijzengeld dat niet werd uitgekeerd terwijl dat wel had gemoeten. Die schade kan worden gedeeld door het aantal verkochte loten gedurende de schadeperiode. Anders gezegd, de Staatsloterij heeft zich onrechtmatig verrijkt met de op niet-verkochte loten gevallen prijzen.

Overigens is frappant dat bij de uitvoering van de bijzondere trekking, een significant deel van de benadeelde spelers uiteindelijk geen enkele schade-uitkering tegemoet zal zien. Ook zal ons land binnenkort een paar miljonairs rijker zal zijn. Een cynicus zou stellen dat deze situatie recht doet aan de situatie die zonder misleiding zou hebben gegolden: het merendeel van de spelers zou immers zijn centen kwijt geweest zijn, terwijl een enkeling er met de hoofdprijs vandoor gaat. De schadeafwikkeling blijft op deze manier een lot uit de loterij.

Accountants, advocaten en ondernemers vinden in Sman Business Value een deskundige partner bij het beoordelen en onderbouwen van schadeclaims op basis van economische waarde. Schadeonderzoek vraagt meer dan een berekening alleen. Bij de analyse worden hoge eisen gesteld aan onderbouwing, in het bijzonder ten aanzien van causaliteit, documentatie en argumentering. Wij zijn graag bereid om een casus vrijblijvend met u te bespreken.

Geschreven door Guido Rooijackers

Indien u meer informatie wilt over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Guido Rooijackers. Hij is bereikbaar via e-mail en +31 (0)20 3338630.

Guido Rooijackers (1970) is financiële bedrijfseconoom, register controller en register valuator. Guido Rooijackers treedt veelvuldig op als (gerechtelijk) deskundige op het gebied van ondernemingswaardering en economische schadebepaling, onder andere voor de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam.
Meer over Guido Rooijackers >