Sman Business Value Blog

Casus: de thuiskopievergoeding

De Auteurswet bepaalt dat we toestemming moeten hebben van de rechthebbende wanneer we een film, muziekwerk of kunstwerk vertonen of ten gehore brengen. Ook bij kopiëren is dat het geval. Rechthebbenden zijn componisten, auteurs, muzikanten, uitgevers, kunstenaars, producenten en regisseurs. Op deze regel bestaat echter een uitzondering. Het staat iedereen vrij om voor eigen oefening, studie of gebruik een kopie maken zonder dat hiervoor toestemming van de rechthebbende benodigd is. Deze kopie is de zogenaamde thuiskopie.

Door het maken van een thuiskopie lopen makers van een werk maar ook andere rechthebbenden inkomsten mis. Op grond van Europese regelgeving dient de maker wiens werk voor privégebruik is gekopieerd, hiervoor een billijke vergoeding te ontvangen: de thuiskopievergoeding. De thuiskopievergoeding wordt geïncasseerd via heffingen op gegevensdragers die worden doorbelast aan de consument. Importeurs en fabrikanten dragen deze heffingen af aan Stichting de Thuiskopie. Deze stichting is door de minister van Justitie aangewezen om alle thuiskopievergoedingen te incasseren en verdelen.

Thuiskopievergoeding bevroren

Tot 1 januari 2013 werd de thuiskopievergoeding alleen geheven over blanco gegevensdragers zoals CD’s en DVD’s (en in vroeger tijden ook muziekcassettes en videobanden). Dit vloeide voort uit het beleid, ingezet door het toenmalige kabinet, om de thuiskopievergoeding per 1 mei 2007 te bevriezen. Als gevolg van de bevriezing was er bijvoorbeeld geen thuiskopievergoeding verschuldigd bij het gebruik van MP3-spelers en harddiskrecorders. Dit was nadelig voor de rechthebbenden, omdat met het verstrijken van de jaren het belang van blanco CD’s en DVD’s sterk afnam en kopieën in toenemende mate werden opgeslagen op MP3-spelers, harddiskrecorders, en meer recent ook smartphones, tablets etc. Omdat op deze apparaten geen heffing verschuldigd was, resulteerde dit in een daling van de opbrengsten van rechthebbenden.

Bodemprocedures NORMA en Stichting de Thuiskopie

NORMA, de organisatie die zich bezighoudt met de verdeling van de thuiskopiegelden aan circa 12.000 uitvoerend kunstenaars, vond dat onterecht. In 2008 is NORMA daarom een bodemprocedure gestart tegen de Nederlandse Staat. In mei 2009 is ook Stichting de Thuiskopie een vrijwel identieke procedure gestart tegen de Staat. Stichting de Thuiskopie is de organisatie die zich bezig houdt met de incasso van alle thuiskopievergoedingen en de verdeling onder auteurs, uitvoerend kunstenaars (via NORMA) en producenten van audio en audio visueel materiaal.

In maart 2012 oordeelde het gerechtshof Den Haag in de procedure van NORMA dat de bevriezing van het thuiskopiestelsel niet had mogen plaatsvinden en dat de Staat ook het gebruik van MP3-spelers en harddiskrecorders met een thuiskopieheffing had moeten belasten. NORMA is vervolgens een schadestaatprocedure gestart. Nadat de Hoge Raad het oordeel van het gerechtshof in maart 2014 had bevestigd, hebben gesprekken tussen NORMA en de Staat plaatsgevonden over de omvang van de schade.

Vergoedingen

Op 8 september jl. zijn de Staat en NORMA het eens geworden over de schadevergoeding die door de Staat betaald moet worden.  De Staat keert een bedrag van 10 miljoen euro uit aan NORMA, dat ten goede zal komen aan de artiesten en acteurs die bij NORMA zijn aangesloten, die aanspraak op die vergoeding kunnen maken.

Het onderwerp van de procedure van Stichting de Thuiskopie tegen de Staat was vrijwel gelijk aan het onderwerp van de procedure die eerder speelde tussen NORMA en de Staat. Gelet op de inhoud van het arrest van het gerechtshof Den Haag en het oordeel van de Hoge Raad, zijn de Staat en de Stichting de Thuiskopie vervolgens onderhandelingen gestart. Ook dit overleg heeft geresulteerd in een schikking. De Staat en Stichting de Thuiskopie zijn het eens geworden over een door de Staat te betalen schadevergoeding van 33,5 miljoen euro aan Stichting de Thuiskopie. De schadevergoeding zal via de verdelingsorganisaties ten goede komen aan de rechthebbenden: aan auteurs zoals componisten, scenarioschrijvers, tekstdichters, fotografen, journalisten, beeldend kunstenaars en regisseurs, maar ook aan omroepen en audio- en audiovisuele producenten die aanspraak op een thuiskopievergoeding kunnen maken. De gerechtelijke procedures van NORMA en Stichting de Thuiskopie tegen de Staat, zullen worden beëindigd.

Sman Business Value

Sman Business Value is opgetreden als adviseur van de Staat in de procedures en schikkingsonderhandelingen met NORMA en Stichting de Thuiskopie. In nauwe samenwerking met het advocatenteam en het ministerie van Justitie zijn de schadeclaims van NORMA en Stichting de Thuiskopie beoordeeld. Daarbij diende een oordeel te worden gevormd omtrent de geschatte opbrengsten van het Nederlandse thuiskopiestelsel indien geen bevriezing van de systematiek had plaatsgevonden vanaf 2007.

Nieuw thuiskopiestelsel

In 2013 is een nieuw thuiskopiestelsel in werking getreden, waarin allerlei voorwerpen worden belast die gebruikt worden voor thuiskopiëren, zoals mp3-spelers, hard disk recorders, telefoons met een mp3-functie, pc’s, laptops, tablets en externe harddisks. Met ingang van 1 januari 2015 wordt het stelsel opnieuw aangepast naar aanleiding van onder meer enkele recente uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Unie.

Geschreven door Peter Hoiting

Indien u meer informatie wilt over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met Peter Hoiting. Hij is bereikbaar via e-mail en +31 (0)20 3338630.

Peter Hoiting (1953) is Register Accountant en Register Valuator en was sinds 2005 tot en met oktober 2021 partner bij Sman Business Value. Na zijn uittreden uit de maatschap blijft hij werkzaam als adviseur ten behoeve van Sman Business Value.
Meer over Peter Hoiting >